Van familiewapen tot filmrol: erfgoed in beeld

Ik ben in het Mauritshuis gaan werken omdat de eeuwenoude schilderijen  de enige tastbare connectie met mijn voorouders in Nederland is. Mijn voorouders mochten geen portretten laten maken, hebben geen archieven met hun eigen namen en relevante data van hun levensgebeurtenissen en hadden geen bezittingen. Wat er wel nog is zijn schilderijen verweven met een geschiedenis waarmee mijn verhaal en dat van mijn ouders onlosmakelijk verbonden zijn. Terwijl in de 17e eeuw de Nederlandse gegoede burgerij zichzelf liet vereeuwigen, veroverde Nederland onder andere Aruba, Curaçao en Bonaire: de eilanden waar mijn ouders zijn geboren en opgegroeid. Sindsdien zijn de eilanden en Nederland met elkaar verweven. 

Wie in de Gouden Eeuw een portret bestelde, deed meer dan je gezicht vastleggen. Het was een statement. Een portret van hoofd tot knieën kostte tachtig gulden, een bedrag waarvoor een timmerman bijna drie maanden moest werken. Soms sierde een familiewapen het doek, als ultiem bewijs van status en continuïteit. 

Mijn eigen familiewapen, hier op deze tekening, is anders. Het komt niet uit een schildersatelier in Amsterdam of Den Haag, maar uit de aarde en stenen van het Nederlands Caribisch gebied. Het is geïnspireerd op Cacquetio-tekeningen, sporen van de oorspronkelijke bewoners, een inheemse beeldtaal van lang voordat Europese heraldiek voet aan wal zette. De betekenis is verloren gegaan, door toedoen van de koloniale overheersers. In mijn werk omarm ik deze symbolen. Niet als decoratie, maar als tegenstem in een verhaal dat vaak eenzijdig is verteld en nog wordt verteld.

En dan is er mijn vader. Geen kanten kragen, geen zware fluwelen mantels, maar een man met een camera. Waar 17e-eeuwse portretten statig en stil zijn, zocht hij beweging: verjaardagen, familiebijeenkomsten, gewone dagen die bijzonder werden door familie. Na zijn overlijden in 2020 bleven er honderden, duizenden foto’s en filmfragmenten over. Geen luxe, geen praal; maar levendige tijdscapsules van een bijzondere generatie die haar geboortegrond verliet om in Nederland een toekomst op te bouwen. Hardwerkend, veerkrachtig, vastbesloten.

Ik denk dat mijn vaders beelden dezelfde eerbied verdienden als de familieportretten in het museum. Want wat is een portret anders dan een poging om niet vergeten te worden? Mijn vader begreep dat, intuïtief.  Voor mij zijn die films en foto’s geen losse herinneringen, maar een archief van een gemeenschap die ondanks alle tegenwind een plaats wist te vinden in een land die niet op hen wachtte.

 


Ouder bericht